Od 9 lipca 2018 roku wchodzą w życie nowe przepisy, zmieniające zasady i terminy przedawnienia roszczeń cywilnych.

Nowelizacją tą ustawodawca mocno akcentuje prawa konsumentów, wobec których dochodzenie przedawnionych roszczeń będzie nieskuteczne z mocy prawa. Oznacza to, że sądy już na etapie badania dopuszczalności złożenia pozwu, będą z urzędu badały to, czy roszczenie nie jest przedawnione. Jeśli odpowiedź będzie twierdząca, nie dojdzie do rozpoznania sprawy.

W wyjątkowych przypadkach sąd będzie mógł, po rozważeniu interesów obu stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagać tego będą względy słuszności. Sąd będzie wówczas rozważał długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia, a także charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania dłużnika na opóźnienie wierzyciela w dochodzeniu roszczenia.

Nowe będą również terminy przedawnienia roszczeń. Roszczenia co do zasady będą przedawniały się z upływem sześciu lat, zamiast obecnych dziesięciu. Bez zmian pozostanie termin przedawnienia roszczeń w sprawach związanych z działalnością gospodarczą, i będzie w dalszym ciągu co do zasady wynosił trzy lata.

Istotny jest jednak to, że zarówno koniec terminu trzyletniego, jak i sześcioletniego terminu przedawnienia przypadają na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata (choćby w przypadku roszczeń dochodzonych na podstawie prawa przewozowego).

Obrazując to, w sytuacji, jeżeli termin zapłaty faktury za sprzedaż sprzętu budowlanego to 20 września 2018 r., sprzedawca będzie mógł skutecznie pozwać kupującego o zapłatę tej faktury najpóźniej do dnia 31 grudnia 2021 r. W dotychczasowym stanie prawnym, termin ten upłynąłby 20 września 2021 r.

Skrócony do 6 lat będzie też termin przedawnienia roszczeń, wynikających z prawomocnego orzeczenia Sądu lub innego, posiadającego odpowiednie kompetencje, organu.

Dodatkowo, zmiana dotychczasowego brzmienia art. 568 KC, ma jednoznacznie przesądzić, że także w przypadku sprzedaży konsumenckiej używanych rzeczy ruchomych, roczny termin przedawnienia roszczeń z rękojmi nie może zakończyć się przed upływem 2 lat od dnia wydania rzeczy, nawet jeżeli strony uzgodniły, że termin odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi będzie skrócony do roku (a w każdym czasie do okresu krótszego niż 2 lata).

W życie wejdzie również szereg przepisów przejściowych, które regulują kwestie roszczeń nieprzedawnionych w dniu jej wejścia w życie. Do roszczeń powstałych przed dniem 9 lipca 2018 r. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosowane będą nowe przepisy. Jeżeli zgodnie z nowymi przepisami termin przedawnienia będzie krótszy niż według przepisów dotychczasowych (a więc np. skrócił się z 10 do 6 lat), to bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem 9 lipca 2018 r. Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed dniem 9 lipca 2018 r. nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie nastąpi z upływem tego wcześniejszego terminu.

W przypadku nowych regulacji dotyczących przysługujących konsumentom roszczeń powstałych przed dniem 9 lipca 2018 r. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosować będziemy przepisy KC w brzmieniu dotychczasowym. Z kolei roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia 9 lipca 2018 r. nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w nowych przepisach KC.